Integracja Sensoryczna (Si)

 

Termin integracja sensoryczna („zabawa naukowa”) określa prawidłową organizację wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory. Mózg pobiera informacje ze wszystkich zmysłów: słuch, wzrok, równowaga, czucie ruchu – kinestezja, dotyk. Integracja sensoryczna jest procesem, dzięki któremu mózg otrzymując informację ze wszystkich systemów zmysłowych dokonuje ich segregacji, rozpoznania, interpretacji i integracji z wcześniejszymi doświadczeniami.

Integracja sensoryczna swój początek ma już w okresie płodowym i trwa do 7 roku życia. Trudności w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka spowodowane mogą być nierozwiniętymi umiejętnościami w kolejnych stadiach rozwoju, które przedstawiają się następująco:

Stadium 1

• rozwój zdolności do przetwarzania bodźców propriocepcyjnych, dotykowych i przedsionkowych,
• rozwój reakcji równoważnych, napięcia mięśniowego, ruchów oczu,
• integracja odruchów – ewolucja czynności odruchowych (odruchy postawy, prostowania, równowagi);
• kształtowanie się więzi z matką i innymi opiekunami w czasie czynności pielęgnacyjnych.

Stadium 2

• rozwój reakcji dowolnych (w poprzednim okresie dominowały odruchy),
• rozwój schematu ciała,
• rozwój dużej motoryki i planowania ruchu,
• kształtowanie się stabilnej postawy,
• kształtowanie się podstaw percepcji słuchowej, wzrokowej,

rozwój koordynacji ciała.

Stadium 3

• rozwój ruchów dowolnych i bardziej precyzyjnych (ręki, aparatu mowy),
• kształtowanie się koordynacji wzrokowo-ruchowej,

rozwój współdziałanie zmysłów.

Stadium 4

• specjalizacja mózgowa (dominacja stronna ciała),
• rozwój zdolności do: czytania, pisania, liczenia, koncentracji uwagi, kontroli emocjonalnej, samoakceptacji.

 

Metoda integracji sensorycznej to jedna z ważniejszych metod wykorzystywanych w pracy z dziećmi z problemami w rozwoju. W pierwszej kolejności kierowana jest do dzieci z trudnościami w uczeniu się, ale z powodzeniem można stosować ją w przypadku niepełnosprawności intelektualnej, ruchowej, autyzmu i innych zaburzeń. Warto podkreślić, że z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrosną. Te problemy będą „rosły” razem z nimi. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, która wspiera system nerwowy tak, aby mógł on prawidłowo odbierać, interpretować i organizować napływające informacje zmysłowe.

Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazda na rowerze, pisanie, czytanie), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności. W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.

 

Zaburzenia SI przejawiają się:

• nadmierną albo zbyt małą wrażliwością na bodźce sensoryczne (w pierwszym przypadku dziecko może reagować płaczem na hałas, unikać określonych rodzajów jedzenia, ubrań, nie lubi mycia włosów; w drugim – nie zwraca uwagi na zimno czy ból, uderza zabawkami o swoje ciało);
• niewłaściwym poziomem uwagi (dziecko nie potrafi skupić się dłużej na jednej czynności, łatwo się rozprasza);
• obniżonym poziomem koordynacji ruchowej (maluch ma słabą równowagę, często się potyka, przewraca, ma trudności z rzucaniem i łapaniem piłki, może mieć kłopoty z rysowaniem, używaniem nożyczek, ubieraniem się);
• opóźnionym rozwojem mowy;
• nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej (dziecko jest nadruchliwe – stale biega, kręci się, albo przeciwnie – niechętnie podejmuje zdania ruchowe, szybko się męczy);
• trudnościami w zachowaniu (dziecko może mieć problem z przystosowaniem się do nowej sytuacji, reaguje agresywnie lub wycofuje się).

 

Integracja sensoryczna nie jest substytutem rzeczywistej edukacji, może natomiast poprawić uczenie się i sprawić, że będzie ono łatwiejsze.
Terapia odbywa się w sali specjalnie do tego przystosowanej i wyposażonej w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie musi przede wszystkim obejmować wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego, ale również wzrokowego, słuchowego i węchowego. Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby ujarzmiania środowiska.